Ferdinand “Jelly Roll”Morton (New Orleans 1890 (?) -1941) was een Amerikaanse pianovirtuoos, een orkestleider en een van de allereerste jazzcomponisten. Hij speelde een centrale rol in de geschiedenis van de jazzmuziek en claimde zelfs de jazz te hebben uitgevonden. Hij werd geboren als Ferdinand La Menthe en later zou hij zowel zijn naam als geboortedatum regelmatig veranderen. Zijn vader was trombonist, toen deze het gezin verliet, hertrouwde zijn moeder met een portier genaamd Morton. In zijn jeugd speelde Morton vooral gitaar en drums, wat later begon hij met pianospelen. De muziek die hij in zijn jeugd speelde was vanzelfsprekend geen jazz maar een mengelmoes van populaire deuntjes, rags, walsjes, quadrilles en ouvertures.

Morton was niet alleen een begaafd musicus maar ook een excentrieke, ijdele man die ook actief was in het nachtleven als nachtclubeigenaar, pooier en poolshark of hustler. Hij was een vreselijke opschepper en voelde zich verheven boven de “niggers” die hij als “troublemakers” bestempelde, dat had mede te maken met zijn lichtere huidskleur, hij was van creoolse afkomst , een mengeling van Afrikaanse, Franse en Spaanse roots. “It is evidently known, beyond contradiction, that New Orleans is the cradle of jazz, and I, myself, happened to be creator in the year 1902, many years before the Dixieland Band organized” a ldus vertelde Jelly Roll Morton in 1938 aan Alan Lomax. Letterlijk genomen is zijn claim absurd, hij was 12 jaar oud in 1902, maar niemand anders heeft meer recht op de titel dan hij.

De allereerste jazz compositie die werd gepubliceerd was zijn Jelly Roll Blues in 1915, twee jaar voor de zogenaamd eerste jazz opname van de Original Dixieland Jazz Band Livery Stable Blues, maar dat was een geheel blank gezelschap en dus kreeg zij de eer, een verschijnsel dat zich vaak heeft herhaald in de geschiedenis. De King of Swing was natuurlijk Benny Goodman en niet Lionel Hampton of Count Basie en de King of Jazz was Paul Whiteman en niet Duke Ellington, dat deed zich ook voor in andere muziek, zo maakte slijmbal Pat Boone grote sier met slappe versies van de nummers van Fats Domino etc. Gelukkig is er in muzikaal opzicht gerechtigheid geschied, de blanke na-apers worden niet meer genoemd en zijn grotendeels op de mestvaalt verdwenen, maar de discriminatie op huidskleur is nog volop aanwezig in de V.S., zeker onder deze president. Maar laat ik niet afdwalen, terug naar deze fraaie dubbel cd die een prachtig overzicht geeft van zijn omvangrijke oeuvre.

Jelly Roll Morton & his Red Hot Peppers, zoals hij zijn bands placht te noemen, zijn vertegenwoordigd met 51 nummers over een periode van 1923 tot 1940. Morton is de pianist op alle nummers, hij is solo te horen en ook als vocalist, de reeks van muzikanten die hem bijstaan is uiteraard lang, tot de bekendste behoren Kid Ory (tbn), Barney Bigard (clt), Johnny Dodds(clt), Baby Dodds(drs), Walter “Foots “Thomas (as,bar.), Henry “Red”Allen (tpt),Cozy Cole (drs), Joe “Cornbread” Thomas (ts) Sidney Bechet (ss) e.v.a. Alle bekende nummers van Morton zijn aanwezig zoals “Doctor Jazz”, “King Porter Stomp”, “Wolverine Blues”,”Ballin’the Jack”, “Buddy Bolden Blues, “Shreveport Stomp”en nog veel meer.

Het is goed om deze muziek, het begin van de jazz terug te horen, het swingt nog steeds en het pianospel van Morton is superieur , muziek vol rijkdom en ideeën, wat een verschil met die hedendaagse flut dixieland bandjes, Alweer een waardevolle uitgave in de reeks historische opnames van Retrospective, mag eigenlijk in geen muziekverzameling ontbreken.

Jan van Leersum